Thông số độ brix thường được ứng dụng trong việc đánh giá độ ngọt của một số loại trái cây như: nho, cam, quýt, bưởi, thanh long,... Tuy vậy, ngoài trái cây ra, lá cây cũng cần được xác định độ brix. Bởi lẽ, nếu độ brix của lá cây ở mức “12” thì sẽ có thể ngăn chặn được sự tấn công của côn trùng. Điều này có nghĩa là côn trùng sẽ không ăn những chiếc lá có độ brix là 12. Vậy độ brix thực chất là gì? Mối tương quan giữa độ brix của lá cây và côn trùng ăn lá ra sao? Mời bà con cùng Agmin tìm hiểu các thông tin liên quan đến độ brix của lá cây trong bài viết sau đây!
Độ brix là thang đo phổ biến nhất để đo chất rắn hòa tan.
1. Độ brix và cách kiểm tra độ brix
1.1. Độ brix là gì?
Độ Brix (°Bx) là thang đo phổ biến nhất để đo chất rắn hòa tan. Độ brix được sử dụng để xác định nồng độ (% trọng lượng) hoặc mật độ đường trong dung dịch và có tác dụng kiểm soát lượng đường trong ngành sản xuất rượu vang, bia, chế biến mật ong,...
Mỗi độ brix (°1) tương đương với nồng độ đường 1% khi đo ở 20°C. Ví dụ, một dung dịch có độ Brix là 10%, tức là cứ 100g dung dịch chứa 10g chất rắn hòa tan và 90g nước.
1.2. Cách kiểm tra độ brix
Khúc xạ kế (hay còn gọi là refractometer) là thiết bị được dùng để đo độ brix của một dung dịch dựa trên nguyên lý khúc xạ ánh sáng.
Nhỏ mẫu dung dịch cần xác định độ brix trên lăng kính của khúc xạ kế và sau đó theo dõi kết quả qua thị kính. Khúc xạ kế sẽ phân tích tia sáng khúc xạ sau khi đi qua dung dịch để xác định chỉ số khúc xạ và từ đó suy ra nồng độ chất rắn hòa tan – hay độ brix của dung dịch đó.
2. Tương quan giữa độ brix và côn trùng ăn lá
Lá cây có độ brix thấp là thức ăn của côn trùng.
Trước hết, chúng ta cần hiểu rằng ở một giới hạn nào đó, những cây trồng khỏe mạnh không phải là mục tiêu tấn công của côn trùng. Việc xác định độ brix của lá cây là điều rất quan trọng, bởi vì từ đó chúng ta có thể đánh giá được sức khỏe của cây trồng.
Nói một cách đơn giản, côn trùng không tấn công và thậm chí là “tránh xa” những cây có độ brix cao (từ mức 14 trở lên). Ngược lại, côn trùng bị thu hút bởi những cây có độ brix thấp (từ mức 6 trở xuống). Do đó, phun thuốc diệt côn trùng để bảo vệ những cây có độ brix cao là điều không cần thiết và lãng phí, làm giảm hiệu quả kinh tế trồng trọt.
Tuy nhiên, ngoài mức 6 hay 12 thì những giá trị độ brix khác có ý nghĩa như thế nào và cho chúng ta biết tình trạng sức khỏe của cây trồng ra sao? Hãy cùng theo dõi tiếp nội dung sau đây.
3. Tại sao côn trùng không ăn lá có độ brix cao?
Hệ tiêu hóa của mỗi loài côn trùng sẽ có một giới hạn chịu đựng nhất định đối với độ brix của lá cây (Brix là thước đo lượng đường hòa tan trong nhựa cây; mức độ brix trong nhựa cây càng cao thì càng chứng tỏ cây quang hợp tốt và phát triển khỏe mạnh). Do đó, nếu côn trùng ăn phải lá cây có độ brix cao hơn giới hạn chịu đựng này, hàm lượng đường trong nhựa cây sẽ làm tắc nghẽn hệ thống tiêu hóa của chúng, khiến chúng không thể sống sót.
Như đã đề cập bên trên, những cây khỏe mạnh có độ brix của lá từ 12 trở lên. Trong trường hợp độ brix của lá giảm xuống dưới mức 12 thì côn trùng sẽ bắt đầu tấn công cây. Biểu đồ dưới đây sẽ cho chúng ta thấy giới hạn chịu đựng đối với độ brix của một số loài côn trùng phổ biến, hay nói cách khác khi độ brix của cây đạt đến những giá này thì côn trùng sẽ bỏ đi.
Theo đó:
- Rệp chích hút: 6-8 độ brix
- Bọ xít: 7-9 độ brix
- Côn trùng ăn lá: 9-11 độ brix
- Châu chấu, cào cào: 10-12+ độ brix
Bằng quan sát và nhận diện được loài côn trùng nào đang tấn công cây trồng, chúng ta có thể nhanh chóng chẩn đoán rằng cây đang quang hợp kém. Như vậy, nếu muốn xua đuổi côn trùng mà không cần phun thuốc, thì chúng ta cần cải thiện sức khỏe cây trồng để tăng độ brix.
4. Ý nghĩa các mức độ brix của lá cây
Thông thường, độ brix của lá cây sẽ nằm trong khoảng từ 0 đến 20. Theo đó, chúng ta sẽ chia thành 4 mức:
- Mức (1): từ 0 đến 2
- Mức (2): từ 3 đến 7
- Mức (3): từ 8 đến 11
- Mức (4): từ 12 đến 20
Ý nghĩa tương ứng với từng mức đo độ brix như sau:
4.1. Cây có độ brix thấp: 0-2
Nhìn chung, những cây có độ brix thấp từ 0 đến 2 ở trong tình trạng “đáng báo động”, sức khỏe của chúng rất yếu, chúng không có khả năng miễn dịch và là món ăn “khoái khẩu” của côn trùng. Nếu ở ngoài môi trường tự nhiên, những cây này hoàn toàn không thể sống sót, còn nếu được trồng trong môi trường nhân tạo, chúng ta phải chăm bẵm từng li từng tí thì may ra chúng mới có cơ hội tồn tại.
Trong lĩnh vực trồng cỏ sân golf, nếu những tán cỏ có độ brix thấp từ 0 đến 2 không được chăm sóc và tưới nước liên tục thì sẽ chuyển sang màu nâu trong vài ngày và côn trùng sẽ kéo đến “xơi” chúng rất nhanh. Cho dù chúng ta phun thuốc diệt côn trùng và bón phân tổng hợp thì cũng chỉ có thể kéo dài thời gian sống của cỏ thêm vài ngày mà thôi.
4.2. Cây có độ brix trung bình: 3-7
So với những cây có độ brix thấp, những cây có chỉ số brix của lá từ 3 đến 7 sở hữu cơ hội sống sót cao hơn. Những cây này không yêu cầu phun thuốc trừ sâu hoặc bón phân mỗi ngày. Tùy thuộc vào giá trị độ brix của lá mà chúng ta chỉ có thể phun thuốc hằng tuần hoặc thậm chí 1 lần / 2 tuần để giữ cho cây sống sót. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, những cây có độ brix trung bình không thể phát triển mạnh mẽ, kích thước, sức khỏe và sản lượng của chúng đều bị ảnh hưởng.
Ở hầu hết các cây có độ brix 6, chúng có bước nhảy vọt trong việc sản xuất các chất chuyển hóa thứ cấp. Chất chuyển hóa ở thực vật là các chất góp phần tạo nên mùi, vị và màu sắc của thực vật. Ngoài ra, một số chất chuyển hóa thứ cấp khác giúp cây có khả năng tự bảo vệ trước sâu bệnh. Nhìn chung, những cây có độ brix 6 có thể tổng hợp năng lượng dự trữ để sản xuất các protein mới và các phân tử đa dạng.
Nói về những cây có độ brix từ 5 trở xuống, lá của chúng không có vị, xỉn màu và mức độ mùi đặc trưng của quả thấp. Chẳng hạn, khi chúng ta ngửi một quả cà chua chín mà không cảm thấy có mùi gì hết thì rất có thể độ brix của cây cà chua đó ở dưới giá trị 6.
4.3. Cây có độ brix cao: từ 8 trở lên
Khi độ brix của lá cây đạt đến 8, các chất chuyển hóa thứ cấp của cây bắt đầu hoạt động mạnh mẽ và sản sinh ra sức đề kháng tự nhiên. Theo quan sát thực tế, các loài rệp hại cây thường xuất hiện trên những cây có độ brix dưới 6 nhiều hơn những cây đạt đến độ brix 8.
Trong một số trường hợp nhất định, sự hiện diện của rệp có thể là dấu hiệu cho thấy chỉ một phần của cây có độ brix dưới 8. Côn trùng sẽ tập trung kiếm ăn trên những cành cây chết hoặc khô héo (do tắc nghẽn mạch vận chuyển chất dinh dưỡng qua các mô phloem và xylem) và đồng thời bỏ qua những cành gần đó có lá và / hoặc thân khỏe mạnh.
Theo nguyên tắc chung, mặc dù cũng có một vài trường hợp ngoại lệ, côn trùng hút nhựa cây không thể chịu đựng độ brix từ 8 trở lên. Lúc này, chúng sẽ bắt đầu “rơi rụng” khỏi cây. Bên cạnh đó, các loài côn trùng ăn rễ hoặc lá cây, chẳng hạn như sâu bướm, châu chấu và bọ cánh cứng, sẽ bắt đầu mất hứng thú với những cây đạt độ brix là 10 hoặc 11. Hầu như không có côn trùng nào tấn công cây có độ brix 12.
Vậy độ brix có dao động không? Câu trả lời là “Có”. Sự biến đổi là một quy luật của tự nhiên. Độ brix của cây có thể dao động trong suốt một mùa vụ. Không có gì ngạc nhiên khi độ brix của lá có thể chênh lệch 1 - 2 giá trị từ tuần này sang tuần khác. Do đó, độ brix lý tưởng nhất là từ 14 hoặc cao hơn. Bằng cách này, dù có bị ảnh hưởng bởi các biến động tự nhiên thì độ brix của cây cũng sẽ không dưới giá trị 12.
5. Vai trò của đường ở các mức độ brix
Như chúng ta đã biết, độ brix là thang đo các chất rắn hòa tan và trong số đó có mật độ đường trong nhựa cây. Đường là sản phẩm chính của quá trình quang hợp. Thực vật quang hợp càng nhiều thì lượng đường trong các mô càng cao và chỉ số Brix của lá cũng sẽ tăng theo. Đường không chỉ được tạo ra và lưu trữ trong lá mà còn di chuyển xuống rễ.
Phân bón lá AGB Silfos Complex chelate hữu cơ chứa NPK trung vi lượng và Silic hòa tan giúp cải thiện quá trình quang hợp, thúc đẩy sản sinh ra đường, góp phần tăng độ brix của cây trồng.
Tùy thuộc vào điều kiện môi trường và sức khỏe của cây, khoảng 20-70% đường (được tạo ra từ quang hợp) được thải vào đất thông qua rễ. Lượng đường được rễ thải ra này làm thức ăn cho các vi sinh vật trong đất. Đổi lại, các vi sinh vật sẽ phân hủy khoáng chất và cung cấp dinh dưỡng cho cây. Do đó, cây có độ brix cao sẽ giúp cho hệ vi sinh vật trong đất phát triển mạnh.
Bên cạnh đó, đường còn có vai trò hút ẩm, tức là hấp thụ nước từ khí quyển hoặc trong điều kiện độ ẩm cao. Nhờ vậy, càng có nhiều đường trong đất thì khả năng giữ nước của đất càng tốt. Nói cách khác, cây có độ brix cao thì mới có thể chống chịu lại khô hạn.
Cây có độ brix 4 có thể chỉ đóng góp 25% lượng đường của chúng cho đất, nhưng cây có độ brix 10 thì lại có khả năng cung cấp cho đất đến 40-50% lượng đường và vẫn đảm bảo sinh trưởng tốt.
Vào thời điểm cây đạt 14 độ brix, rất nhiều đường được bơm vào đất và thúc đẩy số lượng vi sinh vật trong một thìa cà phê đất lên tới con số 20 triệu hoặc hơn. Đồng thời, cây có khả năng chống chọi lại hạn hán lẫn giá rét, bởi vì dung dịch đường đậm đặc không đóng băng trong điều kiện trên 26 độ F (tức là khoảng -3.33 độ C).
6. Độ brix của cây và sức khỏe của chúng ta
Côn trùng có một hệ thống tiêu hóa đơn giản và chúng không thể tiêu hóa cùng loại thức ăn với chúng ta. Enzyme trong hệ tiêu hóa của côn trùng không thể phá hủy protein lành mạnh của thực vật có độ brix cao mà chỉ có thể phá hủy protein yếu ớt của thực vật có độ brix thấp. Tóm lại, cây có độ brix thấp chính là món ăn của côn trùng.
Thực vật có độ Brix cao dành cho động vật có xương sống, đặc biệt là con người. Do đó, chúng ta nên ăn thực vật có độ brix cao để đảm bảo sức khỏe. Mặt khác, nếu ăn thịt, hãy chọn thịt của các loài động vật ăn thực vật có độ brix cao. Nếu gia súc như bò, cừu, dê liên tục ăn các loại thực vật có độ brix thấp, chúng sẽ dễ mắc nhiều bệnh khác nhau và đẻ non.
Tạm kết
Lưu ý rằng bài viết này chỉ đề cập đến độ brix của lá. Các bộ phận khác của cây, chẳng hạn như quả và rễ, thường có chỉ số brix khác với lá. Tuy nhiên, rất khó để kiểm tra độ brix của rễ và thường thì việc kiểm tra rễ sẽ hủy hoại cây trồng. Do đó, kiểm tra độ brix của lá dễ dàng và nhất quán hơn nhiều, đây là tiêu chuẩn “vàng” để đánh giá sức khỏe tương đối của cây trồng.
Một điều phải thừa nhận rằng, côn trùng nhận biết độ brix tốt hơn chúng ta. Côn trùng chỉ ra cho chúng ta thấy những loại thực vật hư hỏng, không nên ăn. Ví dụ, nếu thấy sâu bướm làm kén trong một quả táo thì chứng tỏ độ brix của quả táo đó thấp và không đáng để chúng ta ăn. Mặt khác, nếu thực vật không có “bóng dáng” của côn trùng và không bị phun xịt hóa chất thì đó chắc chắn là thực phẩm tốt cho cơ thể.
Sử dụng khúc xạ kế là cách hiệu quả và ít tốn kém nếu muốn kiểm tra độ brix của cây trồng. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần liên hệ với các chuyên gia tư vấn nông nghiệp để có được kết quả kiểm tra brix chính xác nhất.
Biên tập bởi Agmin.vn
